20,5 miljard euro tekort: waarom Nederland letterlijk en figuurlijk tot stilstand komt

In dit artikel:

De Mobiliteitsalliantie en adviesbureau Sweco waarschuwen dat de Nederlandse infrastructuur op instorten staat door jarenlang uitgesteld onderhoud, verergerd door klimaatverandering en nieuwe veiligheidsbehoeften. Voorzitter Marga de Jager zegt het kernprobleem scherp: “Als we het mobiliteitssysteem uithollen door onderhoud te blijven uitstellen, verdwijnt de stille zekerheid dat het systeem altijd werkt.”

Het rapport schetst concrete en zorgwekkende voorbeelden: veel bruggen en viaducten zijn niet berekend op zwaar militair materieel, wat de snelle verplaatsing van tanks en colonnes naar Oost-Europa zou kunnen belemmeren. Klimaatopwarming en extremere neerslag tasten wegen aan—een temperatuurstijging van ongeveer 2,5°C zou de levensduur van asfalt met circa 10% verkorten—en hitte veroorzaakt zachter asfalt en plasvorming. Op het spoor leidt bezuiniging op wisselverwarming ertoe dat bij strenge vorst treinen uitvallen.

Financieel is de situatie alarmerend: als het huidige beleid voortduurt, loopt het tekort op tot ruim 20,5 miljard euro in 2038. Nu al hebben 72 rijkswegobjecten het einde van hun technische levensduur bereikt. Rijkswaterstaat en ProRail kunnen met de beschikbare budgetten de achterstand niet wegwerken; maatschappelijke kosten door vertragingen bedragen nu al naar schatting 600 miljoen euro per jaar. Er wordt zelfs gedacht aan verlichting besparen langs snelwegen om kosten te drukken.

Als oplossing pleiten deskundigen voor een structurele koerswijziging: onderhoudsbudgetten moeten meegroeien met de economie (gekoppeld aan het BBP) zodat beheer en vervanging automatische middelen krijgen naarmate welvaart en verkeersdrukte toenemen. Zonder zulke structurele investeringen hangt Nederland het risico boven het hoofd van meer fileleed, extra onveiligheid en een land dat minder goed functioneert—waarbij de politieke keuze tussen investeren of accepteren van verdere achteruitgang dringend is.