Jaguar XJS Lynx Eventer: ook deze kruisbestuiving tussen coupé en stationwagon is schitterend

In dit artikel:

Van de circa 115.000 gebouwde Jaguar XJ‑S‑auto’s zijn er maar 67 omgebouwd tot shooting brake door het Britse bedrijf Lynx — een zeldzaamheid van 0,00058 procent. De zeldzame Lynx Eventer, een visueel ingrijpende en vakkundig uitgevoerde conversie van de XJ‑S, duikt soms ook op Nederlands asfalt op; een exemplaar in Solent Blue parkeerde bijvoorbeeld recent bij een Amsterdams hotel.

De XJ‑S zelf kende een lange, onstuimige levensloop: geïntroduceerd in 1975 als opvolger van de E‑type en pas in 1996 uit productie genomen, overleefde hij menig dreigende stop dankzij herhaalde facelifts, nieuwe motoren (waaronder verbeterde V12‑versies en zescilinders) en speciale uitvoeringen zoals cabriolets. Gedurende die periode trokken ook buitenstaanders als Lynx aan het model om unieke varianten te maken. In 1982 presenteerde Lynx op Brown’s Lane de eerste Eventer; de pers was enthousiast, maar Jaguar‑topman Sir John Egan zag destijds geen marktkans — de productie van de XJ‑S was geslonken tot ongeveer 1.000 stuks per jaar, waardoor een fabrieksondersteunde shooting brake niet rendabel was.

Lynx begon in 1968 met onderhoud en restauraties van Jaguar‑raceklassiekers en bouwde later nauwkeurige ‘recreations’ van D‑, C‑ en XK‑SS‑types. Die reputatie van gedetailleerde vakmanschap droeg direct bij aan het geloofwaardigheidsgevoel rond de Eventer: de conversies zien eruit alsof ze fabricaatserieel zijn uitgevoerd. Lynx produceerde in totaal 67 Eventers tussen 1982 en circa 2002; 52 voeren als pre‑facelift, 15 als facelift‑variant, 49 waren rechtsgestuurd en 18 linksgestuurd. Niet alleen Lynx experimenteerde met shooting brakes op basis van de XJ‑S — ook Arden, Ateliers Réunis en Royal Motors maakten eigen varianten, waarvan sommige onder kenners extra hoog aangeschreven staan.

Design en technische gevolgen
De kracht van de Eventer zit in de lange, vloeiende daklijn die de proporties van de XJ‑S optisch verlengt en verlaagt (gemeten hoogte ca. 1.250 mm). Lynx schiep een nieuwe achterpartij met extra lange zijruiten en een achterklep waarvan de ruit mogelijk van een Citroën Ami 8 afkomstig is — hoewel Lynx dat nooit officieel bevestigde. De ombouw vereiste structurele ingrepen: gelaagde zijruiten voor meer torsiestijfheid, verplaatste achterbank (feitelijk twee aparte coupe‑stoelen) en verplaatst brandstofreservoir naar onder de laadruimte. Dat laatste verkleint de tankinhoud sterk (ongeveer 40 liter), wat de actieradius negatief beïnvloedt. De conversie voegt circa 60 kg toe, maar zou door verbeterde stroomlijn de topsnelheid met zo’n 5 km/u kunnen verhogen.

Rijervaring en restauratie
Een specifiek Nederlands exemplaar, in 1991 nieuw geleverd en in 1995 omgebouwd, onderging later een grondige revisie door KWE Engineering — een specialist in Jaguar‑restauratie. Met aangepaste bushings, steviger veren en gewijzigde dempers stuurt deze Eventer opvallend strak en direct vergeleken met veel standaard XJ‑S‑V12’s, die vaak ‘vaag’ aanvoelen in de besturing. De V12 blijft karakteristiek: in originele specificatie levert die 5.343 cc‑motor ongeveer 277 pk en 404 Nm; officiële prestatiecijfers van de standaard V12‑XJ‑S: top 237 km/u, 0–100 km/u in 8,2 s.

Culturele en historische context
De term shooting brake stamt uit de 19e eeuw en doelde oorspronkelijk op jachtrijtuigen; later werd het label toegepast op tweedeurs kruisingen tussen coupé en stationwagen (denk Volvo 1800 ES, Reliant Scimitar, maar ook recente varianten als Ferrari FF en Mercedes CLS Shooting Brake). De Lynx Eventer valt in die traditie als een elegante, handgemaakte en niche‑variant die autoliefhebbers aanspreekt door z’n zeldzaamheid en ambachtelijke uitvoering. Of alle 67 Eventers nog bestaan is onduidelijk, maar wie er een tegenkomt ziet een overtuigend staaltje Britse carrosserieambacht op basis van een Jaguar met een opmerkelijke historie.