Voor of tegen: dit zeggen de politieke partijen over rekeningrijden
In dit artikel:
Rekeningrijden — betalen naar gebruik in plaats van vooral vaste heffingen — staat weer op de politieke agenda in Nederland nu de partijen campagne voeren voor de komende verkiezingen. Het idee, dat in 2022 door het kabinet werd bestempeld als maatregel die in 2030 ingevoerd zou worden, werd begin 2024 voorlopig van tafel geschoven. Sindsdien duikt het onderwerp echter regelmatig op als middel om filedruk en vervuiling gerichter aan te pakken.
Wat wordt bedoeld met rekeningrijden? In plaats van hoofdzakelijk vaste belastingen zou de prijs van autorijden meer afhangen van wanneer, waar en welke auto je gebruikt. Varianten die partijen noemen: tariefdifferentiatie op spitsuur, hogere heffingen in drukke gebieden, rekening houden met het gewicht van de auto en heffingen naar uitstoot. Mobiliteitsorganisaties ANWB en BOVAG steunen ook een vorm van rekeningrijden.
Politieke standpunten lopen sterk uiteen. Een blok van partijen (CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks/PvdA, Partij voor de Dieren en Volt) pleit bijvoorbeeld voor weg- en tijdsgebonden tarieven; Volt staat daarnaast open voor heffing naar gewicht en een aantal partijen (ChristenUnie, PvdD, Volt) wil ook rekening houden met uitstoot. Tegenstanders zijn onder anderen VVD, BBB, Denk, FVD, JA21, NSC, PVV, SGP en SP. Hun argumenten variëren van bezwaren tegen extra lasten voor reizigers tot zorgen dat rekeningrijden sociale ongelijkheid creëert of mobiliteit als noodzaak criminaliseert.
Expertinschatting van TU Delft-hoogleraar Bert van Wee: tijd- en plaatsgebaseerde heffingen pakken vooral drukte aan, terwijl gewicht/uitstoot meer milieu-effecten hebben. Hij verwacht dat lagere inkomens minder negatief getroffen worden dan vaak gedacht, omdat duurdere (zwaardere) auto’s vaker door hogere inkomens worden gereden; wel kan rekeningrijden het aantrekkelijker maken om een tweede auto te nemen, met mogelijk meer autoverkopen tot gevolg. Voor elektrische auto’s moet een correctie komen, omdat die vaak zwaarder zijn.
De politieke keuze hangt nu af van de verkiezingsuitkomst. Belangrijke vragen blijven: hoe pak je privacy en uitvoering technisch aan, hoe garandeer je goede OV-alternatieven waar het duurder wordt om te rijden, en hoe voorkom je onbedoelde effecten zoals extra autobezit?