Weblog Ken: waarom de kritiek op trajectcontroles steeds luider wordt in Vlaanderen
In dit artikel:
In Vlaanderen groeit het aantal trajectcontroles op snel- en gewestwegen snel; momenteel staan er al ongeveer duizend trajectcontroles met ANPR-camera’s in het noordelijke deel van België. Dit roept zorgen op over privacy en het verdienmodel achter deze controles, zeker nu de Vlaamse Toezichtcommissie voor de verwerking van persoonsgegevens (VTC) voor het eerst een klacht indiende tegen het gebruik ervan. De VTC legde de gemeente Grimbergen in Vlaams-Brabant een verbod op voor ongeveer tien straten, omdat de invoering te snel en zonder voldoende transparantie gebeurde. Grimbergen weigert het verbod en vreest dat het volledige beleid rond trajectcontroles hierdoor in gevaar komt.
Een belangrijk privacyprobleem is dat ANPR-camera’s niet alleen kentekens vastleggen, maar ook beelden maken van personen in de omgeving, zoals voetgangers en fietsers, waarbij het doen en laten van inzittenden uitgebreid wordt gefilmd. De Belgische regering wil deze camera’s zelfs inzetten om GSM-gebruik achter het stuur op te sporen en om sluikstorters te identificeren, wat de stap naar permanente surveillance vergroot. Bovendien blijven de beelden soms langer dan de toegestane 30 dagen op servers bewaard, wat extra vragen oproept over gegevensbescherming.
Ook het privatiseren van trajectcontroles leidt tot kritiek: gemeente geldt vaak als opdrachtgever, terwijl privébedrijven een groot deel van de boetes houden, waardoor het financiële voordeel voor de gemeenschap beperkt is. Sinds 2021 bestaan er contractuele clausules die het plaatsen van snelheidsremmende maatregelen ontmoedigen, en werden verkeersborden die waarschuwen voor trajectcontroles tijdelijk verwijderd. Vlaams minister van Mobiliteit Annick De Ridder heeft inmiddels dit laatste rechtgezet door de borden te laten terugplaatsen. De rol van privéconsortia roept daarnaast vragen op over belangenverstrengeling.
De VTC waarschuwt dat de ongecontroleerde uitbreiding van cameratoezicht kan leiden tot een samenleving waarin vrijwel elk gedrag wordt geregistreerd, terwijl verkeersveiligheid niet mag fungeren als rechtvaardiging voor algemene surveillance of het verhogen van inkomsten. Ondanks deze zorgen heeft het aantal verkeersdoden sinds de invoering van ANPR-camera’s in 2012 sterk afgenomen in Vlaanderen. België is koploper in Europa qua aantal trajectcontroles, in tegenstelling tot Nederland en Wallonië, waar veel minder trajecten aanwezig zijn. De discussie over de balans tussen verkeersveiligheid en privacy blijft daarmee onverminderd actueel.